به نام خدا

سلام

این بار می خوام ابزاری دیگه برای حجم سنجی رو معرفی کنم.

بورت، به انگلیسی (Burette): ابزاری شبیه به پی پت (pipette) هست. اما با کاربردی متفاوت و البته دقتی به مراتب بیشتر.

شباهت از چه جهت؟

این ابزار که در شکل زیر می بینید، همانند پی پت دو انتهای باز داشته و مانند هر وسیله ی حجم سنجی دیگر مدرج است.

نمای کلی بورت

و مثل یک پیپت درجه بندیاز قسمت بالای آن شروع می شود.

نمای نزدیک از بورت

در شکل بالا علاوه بر درجه بندی، مثل ابزارهای قبلی، نوع استاندارد، حجم قابل سنجیدن و... را می توان مشاهده نمود.

بورت نشان داده شده در شکل بالا، نشان می دهد دارای بالاترین استاندارد نوع A هست

چیز دیگری که به وضوح در شکل دیده می شود، انتهای این ابزار است. به وضوح می بینید که یکی دو سانتی متر، مانده به انتهای ابزار، قطعه ای پلاستیکی نصب شده.

این قطعه در واقع نوعی شیر است که می تواند باز یا بسته شود. چیزی که در پی پت شبیه آن را ندیدیدم.

اما چرا بورت دارای شیری برای کنترل مایع خروجی شده است؟

جواب سوال در فهمیدن عملکرد و کاربرد این ابزار نهفته است.

کاربرد بورت:

کاربرد کلی این ابزار هم حجم سنجی است، اما سنجیدن حجمی مجهول!!!

در واقع وقتی ما با این ابزار کار می کنیم، تا پایان کار، باید صبر کنیم تا متوجه شویم که بورت چه حجمی را سنجیده است.

خیلی مبهم شد؟

الان روشن تر می کنم.

ببینید. ما با بشر، استوانه مدرج و پی پت، مقداری مشخص از مایع را بر می داشتیم. در واقع مقدار مورد نظر برای ما معلوم بود. مثلاً در گزارش کار و نحوه آزمایش آمده که 20 میلی لیتر آب مقطر را درون لوله آزمایش بریزید.

خب اینجا ما مقداری معلوم داریم  (20 میلی لیتر). پس با ابزاری دقیق مانند پی پت همین مقدار را بر می داریم.

اما در آزمایشی دیگر می خواهیم به یک محلول اسیدی آنقدر ابز اضافه کنیم تا خنثی شود.

برای انجام این آزمایش ما به یک معرف نیز نیاز داریم. بعداً توضیح بیشتر راجع به معرف رو میدم. اما همین قدر بدونید که معرف یک ماده ای هست که در حالت های بازی، اسیدی و خنثی، باعث رنگ های متفاوتی می شود.

مثلاً متیل اورانژر: این معرف در حالت اسیدی قرمز است.

پس یکی دو قطره از این معرف رو درون محلول اسیدی خود می ریزیم. طبیعاتاً طبق توضیحات بالا، محلول ما اگر بی رنگ بوده باشه، الان قرمز رنگ شده.

مسئله از ما می خواد این اسید رو خنثی کنیم و به فهمیم چه مقدار باز مورد استفاده قرار گرفته. ما برای اینکه بفهمیم چه وقت محلول اسیدی خنثی می شه، از معرف رنگی استفاده کردیم.

خب اگه ما مثلا با پی پت بیاییم و 10 میلی لیتر باز به محلول اضافه کنیم، دو حالت ممکنه رخ بده

1- محلول قرمز ما تغییر رنگ نده. این یعنی 10 میلی لیتر کم بوده

2- محلول بی رنگ یا حتی زرد بشه. این یعنی شاید 10 میلی لیتر کافی بوده و شاید هم زیادی. به خصوص اگه رنگ زرد وضوح داشته باشه

پس در این صورت ما به نتیجه ای بسیار نا دقیق دست پیدا کردیم

اما برای یافتن مقدار دقیق می شه از بورت استفاده کرد.

چگونه؟

ما بهتره بورت را پر از مایع مورد نظر کنیم. مثلاً در اینجا پر از باز مورد نظر.

اما پر بودن بورت یعنی چی؟

پر بودن، یعنی اینکه تا خط نشانه ی صفر، بورت مایع رو بریزیم. اگه حالا زیادتر ریختیم هم عیبی نداره. اون شیر پایین رو به اندازه ای باز می کنیم که قطره قطره مایع اضافی خارج بشه و سطح مایع روی صفر وایسه.

حالا بورت ما آماده می شه برای تعیین مقدار باز لازم برای خنثی کردن اسید :)